Hội chứng tắc ruột

Ảnh: Nguồn Internet

  Tắc ruột là một hội chứng trong thuật ngữ y khoa với tình trạng tắc nghẽn một phần hay toàn bộ ruột gây cản khí, chất lỏng, chất rắn từ trên di chuyển xuống bên dưới. Tắc ruột có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt đối tượng là những người lớn tuổi và trẻ nhỏ.

Phân loại tắc ruột

Tắc ruột thường chia làm 2 loại chính đó là tắc ruột cơ học và tắc ruột cơ năng. Tắc ruột cơ năng chỉ một tỷ lệ rất nhỏ trong số các trường hợp mắc hội chứng tắc ruột, còn lại tắc ruột cơ học phổ biến hơn cả.

Nguyên nhân gây tắc ruột

Tắc ruột cơ năng: nguyên nhân do liệt ruột, hoặc do co thắt, với yếu tố nguy cơ gây bệnh do sỏi tiết niệu, viêm phúc mạc, viêm phúc mạc mật, tràn dịch tiêu hóa hoặc dịch tụy trong ổ phúc mạc, chấn thương cột sống hoặc khung chậu (tụ máu sau phúc mạc), liệt ruột dạ dày cấp, …

Tắc ruột cơ học: nguyên nhân tắc ruột do bít, tắc ruột do thắt, với yếu tố nguy cơ gây bệnh bởi búi giun đũa, u ruột non, đại tràng gây tắc lồng ruột, u ở ổ bụng chèn ép gây tắc ruột, thoát vị nghẹt, xoắn ruột…

Triệu chứng thường gặp

Nguyên nhân gây bệnh khác nhau nên mỗi loại sẽ có những biểu hiện bệnh khác nhau. Tuy nhiên, người bệnh bị tắc ruột cơ học và cơ năng vẫn có những biểu hiện giống nhau như:

Đau bụng: triệu chứng đầu tiên nhận biết chứng tắc ruột. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, đau dữ dội trong vòng 2- 3 phút, sau đó giảm dần rồi lại tái xuất hiện. Ban đầu, cơn đau chỉ khu trú vùng bị tắc, sau lan tỏa đều toàn bụng.

Nôn: Không phải bệnh nhân bị tắc ruột nào cũng xuất hiện triệu chứng nôn. Nôn thường đi kèm sau cơn đau bụng. Ban đầu, người bệnh nôn thức ăn. Về sau, người bệnh nôn dịch tiêu hóa, dịch mật. Tình trạng tắc ruột càng cao thì  biểu hiện nôn càng sớm.

Bí trung, đại tiện: Đây là dấu hiệu cảnh báo ruột ngưng trệ, chứng tắc ruột đã trở nên nghiêm trọng. So với các triệu chứng vừa liệt kê bên trên, bí trung đại tiện xảy ra muộn hơn vì trong những giờ đầu, ruột còn phải co bóp để đẩy hơi và phân ở đoạn bị tắc ra, đến khi hết hẳn hơi, các chất trên chỗ tắc không xuống được nữa, người bệnh mới bí trung tiện, đại tiện.

Bụng căng chướng: xuất hiện các biểu hiện chướng nhẹ đến mức độ nặng hơn, chướng lệch phụ thuộc vào nguyên nhân và vị trí tắc. Ở những người gầy, thành bụng mỏng có thể thấy quai ruột nổi lên trên thành bụng. 

Chẩn đoán hiệu quả tắc ruột

Thực hiện khám lâm sàng tắc ruột thường được dựa trên các triệu chứng và xét nghiệm bao gồm:

Chụp X-quang có thể cho thấy dấu hiệu của khí bị mắc kẹt, phát hiện dấu hiệu ruột giãn trên chỗ tắc.

Phương pháp CT scan cung cấp hình ảnh chi tiết hơn khi ruột giãn, ứ dịch và hơi trong lòng ruột, thấy được tình trạng tổn thương của lòng ruột, nguyên nhân gây tắc.

Siêu âm được sử dụng để xác định hình ảnh các quai ruột giãn, lòng ruột chứa nhiều dịch, có dịch tự do ổ bụng, có thể thấy được u, lồng ruột… 

Các xét nghiệm sinh hóa máu: khi có hội chứng chướng do tắc các chỉ số bạch cầu tăng, urê và creatinin máu tăng,... 

Những phương pháp dùng để điều trị tắc ruột

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hội chứng tắc ruột như sau:

Điều trị nội khoa

Khi bác sĩ chỉ định điều trị nội khoa, bệnh nhân có thể được đặt sonde dạ dày nhằm làm bụng đỡ chướng, làm xẹp dạ dày và ruột trên chỗ tắc để dẫn lưu khí, dịch trong dạ dày ra ngoài, tránh dịch ứ đọng trào ngược vào đường hô hấp. Truyền dịch và chất điện giải để tránh mất nước và rối loạn điện giải do trước đó người bệnh nôn ói. Trong thời gian này bệnh nhân được theo dõi mạch, huyết áp, áp lực tĩnh mạch trung ương và lượng nước tiểu. Dùng các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ như: thuốc giảm đau, thuốc chống nôn, thuốc kháng sinh phòng chống nhiễm trùng. Theo dõi tình trạng bụng của người bệnh, biểu hiện nôn, tần suất đi đại tiện và chung tiện.

Điều trị ngoại khoa

Trường hợp bị tắc ruột cơ học và điều trị nội khoa không đạt kết quả, bác sĩ sẽ chỉ định mổ để tránh biến chứng nguy hiểm, có thể mổ mở hoặc mổ nội soi. Cần có sự phối hợp giữa nội khoa và ngoại khoa để điều chỉnh các rối loạn toàn thân giúp người bệnh có đủ sức khỏe cho cuộc phẫu thuật, giảm biến chứng nguy hiểm sau mổ.

Tắc ruột sẽ gặp vấn đề khó khăn trong các trường hợp cấp cứu ngoại khoa nếu không điều trị sớm có thể gây thủng ruột, hoại tử ruột, viêm phúc mạc, thậm chí là tử vong. Người dân cần phải gặp bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên để tham khảo ý kiến bác sĩ có phương pháp điều trị thích hợp nhất. Không tự ý điều trị tại nhà bằng các loại thuốc giảm đau vì chúng sẽ khiến bệnh tình nặng hơn, gây ra các biến chứng nguy hiểm. Để quản lý tốt tình trạng sức khỏe, phòng ngừa bệnh tắc ruột, bạn nên đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/ lần hoặc đi khám khi có các dấu hiệu bất thường. Người dân nên thực hiện chế độ sinh hoạt, ăn uống, tập luyện khoa học để bảo vệ sức khỏe./.