Những điều cần biết về vi khuẩn HP

Người dân có thể đã biết hoặc nghe qua các phương tiện thông tin truyền thông về nhiều con đường lây lan bệnh truyền nhiễm qua đường máu, tiếp xúc qua da, ... Nhưng ít người biết rằng trong những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại như người lớn mớm cơm cho trẻ, hôn môi trẻ, ăn chung hoặc uống chung lại là con đường lây truyền rất nhanh các bệnh về hô hấp, đặc biệt là các bệnh về đường tiêu hóa do vi khuẩn trong khoang miệng gây ra trong đó có vi khuẩn HP.
Vi khuẩn HP dương tính là gì?
Vi khuẩn HP (tên đầy đủ là Helicobacter pylori). Vi khuẩn HP dương tính đồng nghĩa với việc có vi khuẩn Hp trong dạ dày. Đây là loại vi khuẩn duy nhất có khả năng sống trong môi trường axit đậm đặc của dạ dày người. Để có thể tồn tại trong môi trường này, vi khuẩn HP tiết ra một loại enzyme giúp nó trung hòa độ axit trong dạ dày. Vi khuẩn này có thể sinh sống và phát triển trong lớp nhày trên bề mặt niêm mạc dạ dày.
Con đường lây truyền
Vi khuẩn này lây từ người nhiễm sang người khác qua 3 đường chính gồm:
Đường miệng - miệng: Dùng chung dụng cụ cá nhân, bàn chải, chén bát, cốc uống nước, khi hai người hôn nhau, người lớn truyền sang trẻ con khi nhai mớm thức ăn...
Đường dạ dày - dạ dày: Bệnh nhân có thể bị nhiễm vi khuẩn HP thông qua phương pháp thăm khám nội soi dạ dày khi dụng cụ không được vệ sinh sạch sẽ.
Đường phân - miệng: Trong phân người nhiễm có chứa lượng lớn vi khuẩn, nếu không vệ sinh tay sạch sẽ, không rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh... có thể làm tăng khả năng lây lan vi khuẩn khi bạn dùng tay bốc thức ăn.
Bên cạnh đó, các động vật trung gian như ruồi, gián, chuột… cũng có khả năng lây truyền vi khuẩn HP khi chúng tiếp xúc với môi trường bẩn rồi bám vào thức ăn không che đậy. Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP như: Có thành viên trong gia đình nhiễm HP, nơi ở tập trung đông người, điều kiện vệ sinh kém, phòng dịch kém, nguồn nước bị ô nhiễm, chăm sóc y tế kém…
Các triệu chứng khi nhiễm vi khuẩn HP
Đa số những người bị nhiễm vi khuẩn HP thường không có bất kỳ biểu hiện triệu chứng nào. Thông thường, bệnh nhân phát hiện ra vi khuẩn này khi đi khám, xét nghiệm các bệnh về dạ dày, tá tràng.
Tuy nhiên, sau một thời gian xâm nhập và cư trú tại vùng dạ dày, vi khuẩn HP có thể làm tổn thương các lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Lượng axit trong lòng dạ dày sẽ tấn công và ăn mòn tạo ra vết loét trên thành. Lúc này, bệnh nhân xuất hiện đau hoặc bỏng rát vùng bụng trên, đau bụng tăng lên khi đói, buồn nôn, ngay cả khi không có thức ăn trong bụng, nôn khan, chán ăn, ợ hơi nhiều, đầy bụng ăn khó tiêu, sút cân không rõ nguyên nhân, thiếu máu, thiếu sắt…
Tác hại của vi khuẩn HP cho dạ dày
Vi khuẩn HP được Tổ chức Ung thư Quốc tế xem như là nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh lý về dạ dày và đặc biệt là ung thư dạ dày ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh.
Ở Việt Nam, việc quản lý các loại thuốc kháng sinh chưa được tốt, người bệnh thường tìm mọi cách mọi loại thuốc kháng sinh không theo chỉ định của bác sĩ nên tỷ lệ kháng thuốc lại càng cao làm cho việc điều trị bệnh dạ dày càng trở nên khó khăn hơn và tình trạng kháng thuốc cao đặc biệt là độ tuổi trẻ em.
Chẩn đoán nhiễm vi khuẩn HP
Các cách để xét nghiệm vi khuẩn HP thường dùng:
- Nội soi và làm sinh thiết: Bác sĩ sẽ dùng một ống nội soi nhỏ có gắn camera luồn vào dạ dày qua ống thực quản và xác định vị trí loét. Một mảnh sinh thiết quanh vị trí tổn thương dạ dày được lấy ra ngoài để làm xét nghiệm Clo Test hoặc thực hiện nuôi cấy vi khuẩn, hoặc chỉ đơn giản là quan sát hình thái của tổn thương, từ đó bác sĩ có thể chẩn đoán sơ bộ tình trạng nhiễm khuẩn HP của bệnh nhân. Nội soi đánh giá mức độ vị trí gây tổn thương và chẩn đoán chính xác được tình trạng loét dạ dày - tá tràng. Đây cũng là phương pháp Trung tâm Y tế huyện Hữu Lũng đang áp dụng trong quá trình khám cho bệnh nhân.
Hình ảnh nội soi tại TTYT huyện Hữu Lũng
- Xét nghiệm hơi thở: Bệnh nhân sẽ cầm trên tay một thiết bị thở vào (thẻ hoặc bong bóng). Hơi thở của bệnh nhân được kiểm tra và đánh giá trên thiết bị phân tích và bác sĩ sẽ nhận được các chỉ số đánh giá xem người bệnh có dương tính với HP hay không.
- Xét nghiệm máu: Máu của bệnh nhân được lấy làm bệnh phẩm, sử dụng công nghệ miễn dịch để xác định kháng thể kháng HP trong huyết thanh bệnh nhân. Nếu thấy có kháng thể kháng vi khuẩn HP trong huyết thanh bệnh nhân là vi khuẩn HP dương tính.
Cách phòng ngừa đối với người bị nhiễm vi khuẩn HP
Chúng ta không nên quá lo lắng khi nhận kết quả báo vi khuẩn HP dương tính, bởi không phải ai nhiễm HP cũng sẽ gặp các vấn đề về sức khỏe. Chúng ta dễ dàng phòng ngừa sự phát triển và lây lan của vi khuẩn HP bằng cách thực hiện vệ sinh cá nhân bằng cách rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Những người bị bệnh viêm loét dạ dày nên ăn uống khoa học lành mạnh, ăn chín uống sôi, ngủ đủ giấc. Vi khuẩn HP sẽ chết trong môi trường axit và sẽ phát triển mạnh trong môi trường kiềm hóa cao. Chính vì vậy, những người mắc vi khuẩn HP nên hạn chế ăn đồ chua, cay, hạn chế uống rượu, bia, cà phê, hút thuốc lá...
Khi có dấu hiệu về bệnh dạ dày cần đến các cơ sở y tế uy tín đảm bảo dụng cụ được vô khuẩn để khám, kiểm tra vi khuẩn HP điều trị kịp thời, tránh lây nhiễm ra các thành viên trong gia đình. Không phải tất cả các trường hợp nhiễm vi khuẩn HP đều phải điều trị, do vậy người dân cần được bác sĩ chuyên ngành tiêu hóa khám, tư vấn và quyết định có điều trị hay không. Trong quá trình điều trị để tránh tình trạng kháng kháng sinh, người dân không tự ý mua kháng sinh, không lạm dụng thuốc kháng sinh mà phải tuân thủ liều lượng, thời gian uống thuốc. Vi khuẩn HP có nhiều tuýp, vì vậy, nếu đã chữa khỏi một lần, khả năng tái nhiễm vẫn xảy ra khi mắc tuýp khác. Người bệnh nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, chỉ kiểm tra và diệt HP khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa./.
 Nguyễn Linh Trang

Hợp tác chuyên môn