Tại sao cần tiêm vắc-xin cho trẻ

Vắc xin là gì?
Vắc xin là những chế phẩm được làm từ chính vi sinh vật (hoặc từ một phần cấu trúc) đã chết hoặc đã được làm yếu đi. Vì vậy, vắc xin rất ít có khả năng gây bệnh cho cơ thể. Vì sao cần phải tiêm vắc xin cho trẻ?
- Ở Việt Nam các bệnh truyền nhiễm gây dịch vẫn còn khá phổ biến.
– Hệ thống miễn dịch của trẻ dưới 5 tuổi thường chưa hoàn chỉnh và sức đề kháng với bệnh cũng kém.
– Trẻ thường tiếp xúc không chọn lọc và dễ lây truyền bệnh nhất là ở môi trường nhà trẻ, trường học.
– Một số bệnh có khuynh hướng ngày càng gia tăng như cúm, tay chân miệng, quai bị, sởi, tiêu chảy ....
– Khả năng điều trị một số bệnh của y học hiện đại vẫn còn hạn chế, thậm chí ngay cả khi được điều trị kịp thời vẫn có thể để lại di chứng nặng hay tử vong.
Ai cần được tiêm chủng?
Mọi người đều cần được tiêm chủng để được bảo vệ khỏi những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Các đối tượng cần ưu tiên được chủng ngừa bao gồm:
– Trẻ em
– Phụ nữ trong tuổi sinh đẻ
– Người lớn mắc bệnh suyễn hay tâm phế mạn
– Tất cả những người có nguy cơ tiếp xúc với bệnh truyền nhiễm.
Những trường hợp không nên tiêm chủng
– Trẻ có tiền sử sốc hoặc phản ứng nặng sau lần tiêm chủng trước đó (như sốt cao trên 39độ C kèm co giật hoặc dấu hiệu não/màng não, tím tái, khó thở).
– Trẻ có tình trạng suy chức năng các cơ quan (như suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy tim, suy thận, suy gan…). Trẻ bị suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS, bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh) có chống chỉ định tiêm chủng các loại vắc-xin sống.
– Bộ Y tế cũng quy định rõ việc thực hiện tạm hoãn tiêm vắc-xin trong các trường hợp: trẻ mắc các bệnh cấp tính; trẻ sốt 37,5 độ C trở lên hoặc hạ thân nhiệt 35,5độ C trở xuống (đo nhiệt độ tại nách); trẻ mới dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng (trừ trường hợp trẻ đang sử dụng globulin miễn dịch điều trị viêm gan B); trẻ đang hoặc mới kết thúc liều điều trị corticoid (uống, tiêm) trong vòng 14 ngày; trẻ sơ sinh có cân nặng dưới 2 kg và những trường hợp khác theo hướng dẫn của các nhà sản xuất.
Những loại vắc xin cần được tiêm chủng
Hiện nay, nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đã có vắc xin phòng bệnh, nhờ đó số người bị những bệnh này đã giảm xuống rõ rệt. Một số bệnh cần chủng ngừa trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia gồm: lao, bại liệt, bạch hầu, uốn ván, ho gà, sởi và viêm gan siêu vi B. Chương trình áp dụng cho trẻ dưới 1 tuổi, phụ nữ có thai và được thực hiện tại tất cả trạm y tế phường xã, các phòng khám sức khỏe trẻ em quận huyện và khoa sản của các bệnh viện công lập.
Ngoài ra, các bệnh viện, trung tâm y tế còn thực hiện tiêm chủng nhiều loại vắc xin phòng bệnh như viêm gan siêu vi A, viêm gan siêu vi B, viêm não Nhật Bản, thương hàn, quai bị, sởi, rubella, thủy đậu, viêm màng não mủ do Haemophilus influenza type B (Hib), viêm màng não mủ do não mô cầu, cúm, viêm phổi, bại liệt, ung thư cổ tử cung… cho tất cả những người có nhu cầu.
Vì sao cần tiêm nhắc vắc xin?
– Đối với các loại vắc xin sau khi tiêm các mũi cơ bản cơ thể sẽ sinh ra kháng thể để chống lại các tác nhân gây ra bệnh đó. Tuy nhiên khả năng miễn dịch sẽ bị suy giảm sau nhiều năm. Vì vậy, cần tiêm nhắc để xây dựng khả năng miễn dịch hoàn chỉnh hơn và lâu dài hơn.
– Sự suy giảm khả năng miễn dịch của mỗi loại vắc xin là khác nhau nên thời gian tiêm nhắc lại của mỗi loại vắc xin cũng khác nhau. Ví dụ: vắc xin cúm phải tiêm nhắc lại hàng năm, vắc xin phòng lao không phải nhắc lại còn lại đa số các văc xin cần nhắc lại sau khoảng 5 năm 1 lần.
Xử trí tác dụng phụ sau tiêm chủng
Sau khi tiêm chủng, tùy theo loại tác dụng phụ mà chọn cách xử trí khác nhau.
– Đối với những phản ứng nhẹ như sưng, đau tại chỗ tiêm và sốt nhẹ, có thể xử trí tại nhà bằng cách cho uống Paracetamol và chườm lạnh chỗ tiêm.
– Đối với những phản ứng nặng hơn như sốt cao, co giật, tím tái… cần đưa ngay đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị thích hợp.
Đặc biệt lưu ý cần phải theo dõi trong 48 giờ các phản ứng sau tiêm vắc xin, nếu có da tím tái, thở mệt, sốt cao, trẻ khóc nhiều không dứt hay có những vấn đề bất thường khác thì phải đưa ngay đến các cơ sở y tế gần nhất.