Ngăn chặn bệnh Mác- bớc

“Bệnh Mác-bớc là bệnh đặc biệt nguyên hiểm, khả năng lây truyền và tỉ lệ tử vong cao, bệnh được phân loại thuộc nhóm A trong Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm của nước ta”. Virus Mác - bớc là một virus cùng họ với virus Ebola, đây là loại virus lây truyền từ động vật sang người, gây sốt xuất huyết và xuất huyết nghiêm trọng ở nhiều bộ phận trong cơ thể.           Vật chủ ban đầu chứa virus Mác - bớc là dơi ăn quả châu Phi. Dơi ăn quả bị nhiễm virus Mác - bớc không có dấu hiệu bệnh rõ ràng, khó nhận biết. Nhưng các loài linh trưởng (bao gồm cả con người) mắc bệnh có thể phát triển triệu chứng nghiêm trọng, tỷ lệ tử vong cao tương tự với Ebola.
          Đối tượng dễ mắc virus Mác - bớc là người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân, đặc biệt là các thành viên trong gia đình chăm sóc họ tại nhà hoặc nhân viên bệnh viện
          Virus Mác - bớc gây ra bệnh như
          Giống với Ebola, virus Mác - bớc gây sốt xuất huyết – được gọi sốt xuất huyết Mác - bớc, người bệnh sẽ sốt cao đột ngột và chảy máu ở nhiều bộ phận của cơ thể, gây sốc, suy tạng và tử vong nhanh.
          Virus Mác - bớc lây truyền từ vật chủ động vật sang người. Mác - bớc và Ebola là virus cùng họ. Đây là hai bệnh hiếm gặp, nhưng có thể bùng phát dữ dội với tỷ lệ tử vong cao.
          Ghi nhận của Tổ chức Y tế Thế giới, trong giai đoạn từ ngày 7/1 – 7/2 ghi nhận tại Guinea Xích đạo (quốc gia ở Tây Phi) có 9 người tử vong và 16 người có triệu chứng sốt cao, nôn do sốt xuất huyết Mác - bớc. Vì lo ngại nguy cơ lây lan rộng nên hiện Bộ Y tế Guinea Xích đạo đã thực hiện phong tỏa tỉnh Kie-Ntem và huyện Mongomo liền kề, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của 4.325 người.
          Virus Mác - bớc là loại virus rất nguy hiểm, xét về độ kịch độc thì Mác - bớc gần như không có đối thủ. Nếu như Dengue, Zika chỉ thuộc nhóm nguy cơ số 2 – tức không quá nghiêm trọng và có thể điều trị, phòng ngừa thì Mác - bớc lại được xếp vào nhóm nguy cơ số 4.
          Con đường lây truyền vi rút Mác - bớc
          Virus Mác - bớc có đường lây truyền đa dạng, theo các chuyên gia y tế vi rút Mác - bớc lây truyền sang người từ dơi ăn quả châu Phi thông qua nhiều cơ chế khác nhau, cụ thể:
          Tiếp xúc lâu dài với phân hay chất tiết của dơi trong hầm mỏ. Một khi người bị nhiễm virus nếu tiếp xúc trực tiếp (da trầy xước hay niêm mạc) với máu, chất tiết, tạng hay tiếp xúc gián tiếp dịch cơ thể ngay cả trên bề mặt hay dụng cụ (quần áo, khăn trải giường) bị lây nhiễm dịch tiết, hay tiếp xúc với thực phẩm nhiễm virus.
          Virus Mác - bớc cũng có thể lây truyền qua đường tình dục (quan hệ tình dục bằng miệng, âm đạo hoặc hậu môn) thông qua việc tiếp xúc với tinh dịch của người đã khỏi bệnh.Ngoài ra, virus Mác - bớc cũng được truyền cho thai nhi qua nhau thai. Ở phụ nữ mang thai, virus Mác - bớc có thể tồn tại trong nhau thai và nước ối. Đối với phụ nữ đang cho con bú, nếu bị nhiễm Mác - bớc, virus có thể tồn tại trong sữa mẹ.
          Triệu chứng khi nhiễm virus Mác - bớc
          Theo các chuyên gia y tế, sau thời gian ủ bệnh trung bình 2-21 ngày, các triệu chứng khởi phát đột ngột, tùy thuộc vào lượng virus lây nhiễm và con đường lây nhiễm. Đặc biệt, vi rút Mác - bớc không lây nhiễm trong thời gian ủ bệnh.
          Sốt cao, đau đầu, đau họng, mệt mỏi dữ dội và đau cơ khởi phát đột ngột. Từ ngày thứ 3, tiêu chảy nước, đau bụng, nôn và buồn nôn có thể xuất hiện. Tình trạng tiêu chảy có thể kéo dài cả tuần. Triệu chứng nghiêm trọng hơn là vàng da, viêm tụy, sụt cân nghiêm trọng, mê sảng, sốc, suy gan, xuất huyết ồ ạt và rối loạn chức năng đa cơ quan. Trong giai đoạn này người bệnh trông giống “thây ma” với gương mặt thất thần, vô cảm với mắt thâm quầng, trũng sâu.
          Trong vòng 7 ngày đầu, tình trạng xuất huyết có thể xảy ra – đây là nguyên nhân gây tử vong với nguy cơ xuất huyết ở nhiều cơ quan khác nhau. Xuất huyết tiêu hóa bao gồm: ói ra máu tiêu ra ra máu tươi thường kèm chảy máu mũi, máu răng hay xuất huyết âm đạo. Xuất huyết tự nhiên hay chảy máu nơi tiêm chích nghiêm trọng. Ngoài ra bệnh có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh bao gồm: sốt cao, lú lẫn, kích thích, và kích động.
          Trong khoảng 15 ngày sau khởi phát bệnh nhân có thể có sẩn hồng ban, thường ở thân: ngực, lưng, bụng trên. Tình trạng viêm tinh hoàn có thể xuất hiện ở giai đoạn này.
          Đáng lo ngại, bệnh Mác - bớc có thể gây tử vong thường sau 7-8 ngày khởi phát bệnh do mất máu hay sốc. Các triệu chứng diễn tiến nặng bao gồm vàng da, viêm tụy, suy gan, suy đa cơ quan và xuất huyết nặng.
          Chẩn đoán nhiễm virus Mác - bớc
          Các triệu chứng của bệnh Mác - bớc thường rất đột ngột nên có thể khó phân biệt lâm sàng của bệnh do virus Mác - bớc với các bệnh truyền nhiễm khác như: sốt rét, sốt thương hàn, bệnh nhiễm khuẩn, viêm màng não và các bệnh sốt xuất huyết do virus khác. Việc chậm trễ trong chẩn đoán có thể cản trở cơ hội sống sót của người bệnh và tạo ra thách thức trong việc kiểm soát sự lây truyền và bùng phát.
          Nếu một người có các triệu chứng ban đầu của bệnh Mác - bớc hoặc đã từng đến các khu vực có lưu hành virus Mác - bớc cần được cách ly và thông báo cho các chuyên gia y tế công cộng để lấy mẫu và xét nghiệm để chẩn đoán bệnh.
          Trong giai đoạn đầu nhiễm virus Mác - bớc, việc phát hiện virus có thể được thực hiện qua mẫu ngoáy họng và mũi, mẫu dịch não tủy, mẫu nước tiểu và/hoặc mẫu máu.
          Cách điều trị nhiễm vi rút Mác - bớc
CDC Hoa Kỳ cho biết, hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh do virus Mác - bớc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị việc chăm sóc hỗ trợ sớm, điều trị theo triệu chứng, bổ sung chất điện giải, duy trì tình trạng oxy và huyết áp, xử lý các yếu tố đông máu và xuất huyết là cách cải thiện tỷ lệ sống sót cho người bệnh. Hiện không có loại vắc xin nào được phê duyệt sử dụng phòng ngừa bệnh do virus Mác - bớc – căn bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao.
          Phương pháp phòng ngừa nhiễm virus Mác - bớc
          Theo các chuyên gia y tế, cách phòng ngừa nhiễm virus Mác - bớc tốt nhất ở thời điểm hiện tại là ngăn chặn sự lây truyền trực tiếp từ người sang người cũng như hạn chế sự lây lan virus từ vật chủ hoặc động vật bị nhiễm bệnh sang người. Các biện pháp phòng ngừa được chuyên gia khuyến cáo như sau:
          - Tránh tiếp xúc hoặc đến nơi cư trú của loài dơi ăn quả châu Phi, động vật hoang dã bị nhiễm virus như: khỉ, linh dương rừng, loài gặm nhấm…
          - Không ăn/tiêu thụ thịt của động vật hoang dã.
          - Nấu chín kỹ thực phẩm trước khi ăn, nhất là các loại thịt.
          - Phát hiện sớm và cách ly nhanh chóng hệ thống các ca bệnh.
          - Truy vết kịp thời những người có tiếp xúc với người nhiễm Mác - bớc và giám sát chặt chẽ những người có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
          - Hạn chế tiếp xúc với người nghi nhiễm hoặc bị nhiễm virus Mác - bớc.
          - Hạn chế tiếp xúc với người nghi nhiễm, đặc biệt mặc áo bảo hộ, đeo găng tay, khẩu trang, mắt kính, rửa tay thường xuyên,… nếu tiếp xúc với người bệnh.
          - Thận trọng với các chất thải như máu, bãi nôn, nước bọt, nước tiểu, phân… hoặc bất cứ đồ vật nào của người bệnh.