Bệnh dại và cách phòng chống bệnh dại

    Thời gian gần đây trên các phương tiện thông tin đại chúng đã đưa tin rất nhiều trường hợp người dân bị động vật cắn, cào gây thương tích có những trường hợp bị bệnh Dại ảnh hưởng tới tính mạng con người. Tại khoa Kiểm soát bệnh tật và HIV/AIDS thuộc Trung tâm Y tế huyện Hữu Lũng từ đầu năm 2019 đến nay đã tiếp nhận và điều trị cho 179 trường hợp bệnh nhân bị động vật cắn phải tiêm vắc xin phòng dại. Bệnh dại là bệnh nhiễm vi rút cấp tính của hệ thống thần kinh Trung ương từ động vật lây sang người bởi chất tiết, thông thường là nước bọt bị nhiễm vi rút dại. Hầu hết các trường hợp phơi nhiễm với bệnh dại đều qua vết cắn, vết xước của động vật mắc bệnh dại. Bệnh dại chỉ có thể phòng được bằng cách tiêm vắc xin, khi đã lên cơn dại thì không có thuốc chữa và dẫn đến tử vong 100%.
Nguồn bệnh và thời gian ủ bệnh:
Nguồn bệnh: Động vật gây bệnh chủ yếu là chó (trên 90%), mèo và động vật hoang dã như chó sói, chó rừng, chồn, cầy, cáo và một số loài động vật có vú khác.
Thời kỳ ủ bệnh: Thường thời gian ủ bệnh dại ở người từ 2-8 tuần, có thể ngắn khoảng 10 ngày hoặc dài trên một năm hoặc hai năm. Thời gian ủ bệnh
phụ thuộc vào số lượng vi rút xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách xa gần từ vết thương đến não bộ. Vết thương nặng, gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh ngắn.
Thời kỳ lây truyền: Ở chó và mèo thường từ 3-10 ngày trước khi có dấu hiệu lâm sàng và trong suốt thời kỳ súc vật bị bệnh. Tuy nhiên có một số trường hợp chó, mèo có thể ủ bệnh trên 10 ngày đến 2 tháng trước khi phát bệnh và chết.
Phương thức lây truyền
Bệnh dại được lây truyền qua nước bọt của động vật mắc bệnh bài tiết ra ngoài và theo vết cắn, vết liếm, vết xước trên da bị rách (hoặc qua niêm mạc) vào cơ thể, từ đó theo dây thần kinh đến các hạch và thần kinh trung ương gây tổn thương thần kinh trung ương.
Xử lý vết thương khi bị động vật cắn, liếm, cào
Vết thương cần được rửa ngay với xà phòng và dưới vòi nước chảy liên tục trong thời gian khoảng 10-15 phút. Nếu không có xà phòng, có thể rửa ngay vết thương bằng nước sạch dưới vòi nước chảy liên tục, không chà sát, không nặn máu để tránh tổn thương rộng hơn. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại, có thể sát khuẩn bằng cồn 70% hoặc cồn iod, nếu có. Sau đó cần đưa ngay người bị thương đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị càng sớm càng tốt.
Ảnh minh họa 
Khi xử lý vết thương do bị động vật cắn người dân cần chú ý:
- Không băng kín, khâu kín vết thương;
-  Không dùng thuốc Nam, đặc biệt là sát lá, đắp vào vết thương;
-  Không sử dụng xăng dầu, dầu hỏa bôi lên vết thương;
-  Không chữa bệnh dại bằng Đông y hay thuốc Nam.
Các biện pháp dự phòng, chống bệnh dại
Để chủ động phòng chống bệnh dại, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
* Đối với vật nuôi
- Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y. 
- Không thả rông chó, mèo phải xích, nhốt; nếu chó ra đường phải được rọ mõm.
* Đối với con người
- Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo.
- Người bị chó, mèo cắn phải đi tiêm phòng sớm và đầy đủ các mũi tiêm theo chỉ dẫn của bác sĩ
 - Trường hợp người có nguy cơ cao với vi rút dại như người làm nghề giết mổ chó, người đi đến khu vực có lưu hành bệnh dại cần đến cơ sở y tế, Trung tâm Y tế để khám, tư vấn và tiêm vắc xin dự phòng bệnh dại.
Tại Trung tâm Y tế Hữu Lũng đang cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin phòng chống bệnh dại. Theo phác đồ phòng bệnh dại của Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo bao gồm 5 mũi tiêm bắp trong vòng 28 ngày. Tùy theo tình trạng động vật, tình trạng vết cắn, vị trí vết cắn và tình hình bệnh dại trong vùng mà người bệnh được dùng vắc xin hoặc dùng vắc xin kết hợp với huyết thanh kháng dại. Việc khám và điều trị dự phòng dại phải thực hiện càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau khi bị cắn. Hiệu quả điều trị dự phòng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: tình trạng vết cắn, thời gian từ khi bị cắn đến khi được tiêm vắc xin, loại vắc xin, đáp ứng miễn dịch của người bệnh.
Nếu thấy động vật đặc biệt là chó, mèo được nuôi hay thả rông có những biểu hiện bất thường bỏ ăn, sùi bọt mép trắng, chảy dãi, hung dữ, ... nghi mắc
dại phải nhốt cách ly để theo dõi, đồng thời báo cáo ngay với nhân viên thú y, trạm thú y hoặc chính quyền địa phương để xác minh và áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch bệnh kịp thời để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và mọi người xung quanh. Trong vòng 6 tháng sau tiêm vắc xin, người dân không sử dụng bất kỳ các loại đồ uống có cồn như rượu, bia ... đặc biệt có một số thuốc gây ảnh hưởng đến quá trình hình thành kháng thể kháng vi rút dại của cơ thể do đó trong thời gian này khi đi khám chữa bệnh cần báo cho bác sỹ biết việc mình đang tiêm phòng dại.
Hiện nay, khoa Kiểm soát bệnh tật và HIV/AIDS thuộc Trung tâm Y tế Hữu Lũng đã và đang triển khai dịch vụ tiêm phòng dại. Mọi thông tin cần tư vấn và giải đáp liên hệ tới số điện thoại của khoa Kiểm soát bệnh tật và HIV/AIDS: (0253) 825 071./.
 Nguyễn Linh Trang

Bài viết liên quan

Hợp tác chuyên môn